ЁЯЗоЁЯЗ│ЁЯдЭЁЯЗ╡ЁЯЗн рднाрд░рдд–рдлिрд▓ीрдкींрд╕ рд╕ंрдмंрдз: рд╕рдоुрдж्рд░ी рд╕рд╣рдпोрдЧ рдФрд░ рдЗंрдбो-рдкैрд╕िрдлिрдХ рдоें рднाрд░рдд рдХी рднूрдоिрдХा
✍️ рдк्рд░рд╕्рддुрддрдХрд░्рддा: Suryavanshi IAS | GS-2 | UPSC рдк्рд░ीрд▓िрдо्рд╕ + рдоेंрд╕ рдХे рд▓िрдП рдЙрдкрдпोрдЧी рдм्рд▓ॉрдЧ
ЁЯУ░ рдЪрд░्рдЪा рдоें рдХ्рдпों?
рдлिрд▓ीрдкींрд╕ рдХे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдлрд░्рдбिрдиेंрдб рдоाрд░्рдХोрд╕ рдЬूрдиिрдпрд░ 4 рд╕े 8 рдЕрдЧрд╕्рдд 2025 рддрдХ рднाрд░рдд рдХी рдЖрдзिрдХाрд░िрдХ рдпाрдд्рд░ा рдкрд░ рд╣ैं। рдпрд╣ рдЙрдирдХी рдкрд╣рд▓ी рднाрд░рдд рдпाрдд्рд░ा рд╣ै, рдЬो рднाрд░рдд рдФрд░ рдлिрд▓ीрдкींрд╕ рдХे рдмीрдЪ рд░рдгрдиीрддिрдХ рд╕рдоुрдж्рд░ी рд╕рд╣рдпोрдЧ рдХो рдордЬрдмूрдд рдХрд░рдиे рдФрд░ ASEAN рд╡ рдЗंрдбो-рдкैрд╕िрдлिрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рднाрд░рдд рдХी рднूрдоिрдХा рдХो рд╕рд╢рдХ्рдд рдмрдиाрдиे рдХे рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै।
ЁЯФЧ рднाрд░рдд–рдлिрд▓ीрдкींрд╕ рд╕ंрдмंрдз: рдПрдХ рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рдкрд░िрдЪрдп
рдХ्рд╖ेрдд्рд░ | рдк्рд░рдоुрдЦ рд╡िрдХाрд╕ |
---|---|
рд░ाрдЬрдирдпिрдХ | 1949 рд╕े рд╕ंрдмंрдз; рдПрдХ्рдЯ рдИрд╕्рдЯ рдиीрддि рдХे рддрд╣рдд рддेрдЬी рд╕े рдк्рд░рдЧрддि |
рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा/рд░рдгрдиीрддिрдХ | рдиौрд╕ेрдиा рд╕рд╣рдпोрдЧ, рд░рдХ्рд╖ा рдиिрд░्рдпाрдд (рдЬैрд╕े: рдм्рд░рд╣्рдоोрд╕ рдоिрд╕ाрдЗрд▓), рд╕рдоुрдж्рд░ी рдиिрдЧрд░ाрдиी |
рдЖрд░्рдеिрдХ | рдЖрдИрдЯी, рдлाрд░्рдоा, рдиिрд╡ेрд╢ рд╡ рд╡्рдпाрдкाрд░ рдоें рд╕рд╣рдпोрдЧ |
рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ | рд▓ोрдХрддंрдд्рд░, рдЙрдкрдиिрд╡ेрд╢рд╡ाрджी рдЕрддीрдд рдФрд░ рдЬрди-рд╕े-рдЬрди рд╕ंрдмंрдз |
ЁЯУМ рдпाрдд्рд░ा рдХे рдоुрдЦ्рдп рдмिंрджु
-
5 рджिрд╡рд╕ीрдп рдпाрдд्рд░ा (4–8 рдЕрдЧрд╕्рдд 2025)
-
рд░ाрдЬрдШाрдЯ рд╡ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рднрд╡рди рдоें рд╕्рд╡ाрдЧрдд
-
PM рдоोрджी рд╕े рд╡ाрд░्рддा, рд╕рдордЭौрддे рдФрд░ MoU рдкрд░ рд╣рд╕्рддाрдХ्рд╖рд░
-
рдмेंрдЧрд▓ुрд░ु рдпाрдд्рд░ा: рддрдХрдиीрдХी рд╕рд╣рдпोрдЧ рдкрд░ рдз्рдпाрди
-
рднाрд░рддीрдп рдиौрд╕ेрдиा рд╡िрдз्рд╡ंрд╕рдХ рдЬрд╣ाрдЬों рдж्рд╡ाрд░ा рдордиीрд▓ा рдмंрджрд░рдЧाрд╣ рдкрд░ рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдФрд░ рд╕ंрдпुрдХ्рдд рдЧрд╢्рдд
⚓ рд╕рдоुрдж्рд░ी рд░рдгрдиीрддि рдоें рд╕рд╣рдпोрдЧ рдХ्рдпों рдЬ़рд░ूрд░ी?
1. рджрдХ्рд╖िрдг рдЪीрди рд╕ाрдЧрд░ рдоें рд╕ाрдЭा рдЪिंрддा
-
рднाрд░рдд рдФрд░ рдлिрд▓ीрдкींрд╕ рджोрдиों рд╕ाрдЙрде рдЪाрдЗрдиा рд╕ी рдоें рдиौрд╡рд╣рди рдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХे рдкрдХ्рд╖рдзрд░ рд╣ैं
-
рдЪीрди рдХी рд╡िрд╕्рддाрд░рд╡ाрджी рдиीрддि рдХे рд╡िрд░ोрдз рдоें рдиिрдпрдо-рдЖрдзाрд░िрдд рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХी рдоांрдЧ
2. рдЕрднिрдирд╡ рд╕рдоुрдж्рд░ी рд░рдХ्рд╖ा
-
рд╕ंрдпुрдХ्рдд рдиौрд╕ेрдиा рдЕрдн्рдпाрд╕, рд╕ाрдЭा рдЧрд╢्рдд, рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг
-
2022 рдоें рдм्рд░рд╣्рдоोрд╕ рдоिрд╕ाрдЗрд▓ рдк्рд░рдгाрд▓ी рдХा рд╕ौрджा
3. рдЗंрдбो-рдкैрд╕िрдлिрдХ рд░рдгрдиीрддि рдоें рднूрдоिрдХा
-
ASEAN рдХे рд╕ाрде рдЬुрдб़ाрд╡ рдХो рдФрд░ рдордЬ़рдмूрддी
-
рд╕рдоाрд╡ेрд╢ी, рдоुрдХ्рдд рдФрд░ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рдЗंрдбो-рдкैрд╕िрдлिрдХ рдХी рджिрд╢ा рдоें рдХрджрдо
ЁЯМР рднाрд░рдд рдХी рд╡िрджेрд╢ рдиीрддि рдоें рдпोрдЧрджाрди
рдЖрдпाрдо | рднूрдоिрдХा |
---|---|
Act East Policy | рджрдХ्рд╖िрдг-рдкूрд░्рд╡ рдПрд╢िрдпा рдХे рд╕ाрде рдЧрд╣рди рдЬुрдб़ाрд╡ |
Indo-Pacific Strategy | рд╕рдоुрдж्рд░ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╕ाрдорд░िрдХ рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдФрд░ рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा |
рдХूрдЯрдиीрддिрдХ рд╕ंрддुрд▓рди | рдЪीрди рдХो рд╕ंрддुрд▓िрдд рдХрд░рдиे рд╣ेрддु рд░рдгрдиीрддिрдХ рд╕ंрдмंрдз |
рдорд▓्рдЯीрд▓ेрдЯрд░рд▓ рдоंрдЪ | ASEAN, EAS, IORA рдЬैрд╕े рдоंрдЪों рдоें рднाрдЧीрджाрд░ी |
ЁЯУШ рдкूрд░्рд╡ рд░ाрдЬрдирдпिрдХ рдШрдЯрдиाрдПं
рд╡рд░्рд╖ | рдШрдЯрдиा |
---|---|
2023 | рдЬрдХाрд░्рддा рдоें 20рд╡ें ASEAN-рднाрд░рдд рд╢िрдЦрд░ рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдоें PM рдоोрджी рд╡ рдоाрд░्рдХोрд╕ рдЬूрдиिрдпрд░ рдХी рднेंрдЯ |
2024 | рд▓ाрдУрд╕ рдоें 21рд╡ें ASEAN-рднाрд░рдд рд╢िрдЦрд░ рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдоें рдкुрдиः рднेंрдЯ |
рдоाрд░्рдЪ 2025 | рд╡िрджेрд╢ рдоंрдд्рд░ी рдПрд╕. рдЬрдпрд╢ंрдХрд░ рдХा рдордиीрд▓ा рджौрд░ा |
рдЬुрд▓ाрдИ 2025 | ASEAN-рднाрд░рдд рд╡िрджेрд╢ рдоंрдд्рд░िрдпों рдХी рдмैрдардХ рдоें рдЬрдпрд╢ंрдХрд░-рдордиाрд▓ो рдХी рдоुрд▓ाрдХाрдд |
ЁЯУЪ UPSC рдоुрдЦ्рдп рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рд╕े рд╕ंрдмंрдз (GS-2)
рд╕िрд▓ेрдмрд╕ рд▓िंрдХ:
-
рдж्рд╡िрдкрдХ्рд╖ीрдп рд╕ंрдмंрдз
-
рдкрдб़ोрд╕ी рд╡ рд░рдгрдиीрддिрдХ рджेрд╢ों рдХे рд╕ाрде рднाрд░рдд рдХे рд╕ंрдмंрдз
-
рдХ्рд╖ेрдд्рд░ीрдп рд╡ рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рд╕рдоूрд╣ों рдоें рднाрд░рдд рдХी рднूрдоिрдХा
-
рднाрд░рдд рдХी рд╡िрджेрд╢ рдиीрддि
✍️ UPSC рдоेंрд╕ рдк्рд░ैрдХ्рдЯिрд╕ рдк्рд░рд╢्рди
GS-2 (250 рд╢рдм्рджों рдоें):
"рднाрд░рдд-рдлिрд▓ीрдкींрд╕ рд╕рдоुрдж्рд░ी рд╕рд╣рдпोрдЧ рдЗंрдбो-рдкैрд╕िрдлिрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рднाрд░рдд рдХी рд╕рдХ्рд░िрдп рднूрдоिрдХा рдХो рджрд░्рд╢ाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдж्рд╡िрдкрдХ्рд╖ीрдп рд╕ंрдмंрдзों рдХा рд╡िрджेрд╢ рдиीрддि рдоें рдорд╣рдд्рд╡ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХрд░ें।"
GS-2 (150 рд╢рдм्рджों рдоें):
"ASEAN рдЬुрдб़ाрд╡ рдХे рд╕ंрджрд░्рдн рдоें рднाрд░рдд рдХे рд▓िрдП рдлिрд▓ीрдкींрд╕ рдХा рд╕ाрдорд░िрдХ рдорд╣рдд्рд╡ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХрд░ें।"
ЁЯУЪ UPSC рдк्рд░ीрд▓िрдо्рд╕ рдкिрдЫрд▓े рд╡рд░्рд╖ों рдХे рдк्рд░рд╢्рди (8 рд╡рд░्рд╖ों рдоें)
❓рдк्рд░.1: ‘East Asia Summit’ рдХे рд╕ंрджрд░्рдн рдоें рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдХрдердиों рдкрд░ рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░ें: (Prelims 2020)
-
рднाрд░рдд East Asia Summit рдХा рд╕рджрд╕्рдп рд╣ै।
-
рдпрд╣ ASEAN рдХे рддрдд्рд╡ाрд╡рдзाрди рдоें рдЖрдпोрдЬिрдд рд╣ोрддा рд╣ै।
рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиें:
a) рдХेрд╡рд▓ 1
b) рдХेрд╡рд▓ 2
c) рджोрдиों рд╕рд╣ी
d) рджोрдиों рдЧрд▓рдд
✅ рдЙрдд्рддрд░: c)
ЁЯУШ рд╡्рдпाрдЦ्рдпा:
-
рднाрд░рдд 2005 рд╕े EAS рдХा рд╕рджрд╕्рдп рд╣ै।
-
рдпрд╣ ASEAN-рдиेрддृрдд्рд╡ рд╡ाрд▓ी рд╕ंрд╕्рдеा рд╣ै।
❓рдк्рд░.2: рдиिрдо्рди рдоें рд╕े рдХौрди-рд╕े рджेрд╢ G20 рдХे рд╕рджрд╕्рдп рд╣ैं? (Prelims 2022)
a) рдЕрд░्рдЬेंрдЯीрдиा, рдоैрдХ्рд╕िрдХो, рджрдХ्рд╖िрдг рдЕрдл्рд░ीрдХा, рддुрд░्рдХी
b) рдСрд╕्рдЯ्рд░ेрд▓िрдпा, рдХрдиाрдбा, рдорд▓ेрд╢िрдпा, рди्рдпूрдЬ़ीрд▓ैंрдб
c) рдм्рд░ाрдЬ़ीрд▓, рдИрд░ाрди, рд╕рдКрджी рдЕрд░рдм, рд╡िрдпрддрдиाрдо
d) рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпा, рдЬाрдкाрди, рд╕िंрдЧाрдкुрд░, рджрдХ्рд╖िрдг рдХोрд░िрдпा
✅ рдЙрдд्рддрд░: a)
ЁЯУШ рд╡्рдпाрдЦ्рдпा:
рдорд▓ेрд╢िрдпा, рд╕िंрдЧाрдкुрд░ G20 рдоें рдирд╣ीं рд╣ैं। рднाрд░рдд рдФрд░ рдлिрд▓ीрдкींрд╕ рд╕рдоाрди G20 рд╕рдоूрд╣ рдоें рдирд╣ीं, рдкрд░ ASEAN рд╕ंрдмंрдз UPSC рдХे рд▓िрдП рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ैं।
ЁЯФС рдЙрдд्рддрд░ рд▓ेрдЦрди рдХे рд▓िрдП Keywords
-
рд░рдгрдиीрддिрдХ рдоेрд▓-рдоिрд▓ाрдк (Strategic Convergence)
-
рдЗंрдбो-рдкैрд╕िрдлिрдХ рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг
-
рдиौрд╡рд╣рди рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा
-
рд╕рдоुрдж्рд░ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╕рд╣рдпोрдЧ
-
Act East рдиीрддि
-
ASEAN рдХेंрдж्рд░ीрдпрддा
-
рдм्рд░рд╣्рдоोрд╕ рдоिрд╕ाрдЗрд▓ рд╕ौрджा
-
рдорд▓्рдЯीрд▓ेрдЯрд░рд▓ рдХूрдЯрдиीрддि
ЁЯУМ рд╕ाрд░ांрд╢ рддाрд▓िрдХा
рд╡िрд╖рдп | рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖ |
---|---|
рдж्рд╡िрдкрдХ्рд╖ीрдп рд╕ंрдмंрдз | рднाрд░рдд–рдлिрд▓ीрдкींрд╕ рд╕рд╣рдпोрдЧ рдоें рддेрдЬी |
рд╕рдоुрдж्рд░ी рд░рдгрдиीрддि | рд╕ाрдЭा рдЧрд╢्рдд рдФрд░ рдиौрд╕ेрдиा рдЕрдн्рдпाрд╕ |
ASEAN рдЬुрдб़ाрд╡ | рдПрдХ्рдЯ рдИрд╕्рдЯ рдиीрддि рдХा рд╕рд╢рдХ्рдд рдХ्рд░िрдпाрди्рд╡рдпрди |
рдЪीрди рдХो рд╕ंрддुрд▓рди | рд╕рдоुрдж्рд░ी рд╢рдХ्рддि рд╕ंрддुрд▓рди рдХे рд▓िрдП рд╕рд╣рдпोрдЧ |
ЁЯУМ Suryavanshi IAS рд╕ुрдЭाрд╡:
ASEAN рд╡ рдЗंрдбो-рдкैрд╕िрдлिрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рд╕рднी рджेрд╢ों рдХे рдирдХ्рд╢े рджेрдЦें। рднाрд░рдд рдХे рдк्рд░рдд्рдпेрдХ ASEAN рд╕ाрдЭेрджाрд░ рдХे рд╕ाрде рд╕ंрдмंрдзों рдХी рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рд░ूрдк рд╕े рддैрдпाрд░ी рдХрд░ें — рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рд╡िрдпрддрдиाрдо, рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпा, рдорд▓ेрд╢िрдпा рдФрд░ рдЕрдм рдлिрд▓ीрдкींрд╕।
No comments:
Post a Comment