Blog Archive

Sunday, August 3, 2025

ЁЯЗоЁЯЗ│ЁЯдЭЁЯЗ╡ЁЯЗн рднाрд░рдд–рдлिрд▓ीрдкींрд╕ рд╕ंрдмंрдз: рд╕рдоुрдж्рд░ी рд╕рд╣рдпोрдЧ рдФрд░ рдЗंрдбो-рдкैрд╕िрдлिрдХ рдоें рднाрд░рдд рдХी рднूрдоिрдХा

 

ЁЯЗоЁЯЗ│ЁЯдЭЁЯЗ╡ЁЯЗн рднाрд░рдд–рдлिрд▓ीрдкींрд╕ рд╕ंрдмंрдз: рд╕рдоुрдж्рд░ी рд╕рд╣рдпोрдЧ рдФрд░ рдЗंрдбो-рдкैрд╕िрдлिрдХ рдоें рднाрд░рдд рдХी рднूрдоिрдХा

✍️ рдк्рд░рд╕्рддुрддрдХрд░्рддा: Suryavanshi IAS | GS-2 | UPSC рдк्рд░ीрд▓िрдо्рд╕ + рдоेंрд╕ рдХे рд▓िрдП рдЙрдкрдпोрдЧी рдм्рд▓ॉрдЧ


ЁЯУ░ рдЪрд░्рдЪा рдоें рдХ्рдпों?

рдлिрд▓ीрдкींрд╕ рдХे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдлрд░्рдбिрдиेंрдб рдоाрд░्рдХोрд╕ рдЬूрдиिрдпрд░ 4 рд╕े 8 рдЕрдЧрд╕्рдд 2025 рддрдХ рднाрд░рдд рдХी рдЖрдзिрдХाрд░िрдХ рдпाрдд्рд░ा рдкрд░ рд╣ैं। рдпрд╣ рдЙрдирдХी рдкрд╣рд▓ी рднाрд░рдд рдпाрдд्рд░ा рд╣ै, рдЬो рднाрд░рдд рдФрд░ рдлिрд▓ीрдкींрд╕ рдХे рдмीрдЪ рд░рдгрдиीрддिрдХ рд╕рдоुрдж्рд░ी рд╕рд╣рдпोрдЧ рдХो рдордЬрдмूрдд рдХрд░рдиे рдФрд░ ASEAN рд╡ рдЗंрдбो-рдкैрд╕िрдлिрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рднाрд░рдд рдХी рднूрдоिрдХा рдХो рд╕рд╢рдХ्рдд рдмрдиाрдиे рдХे рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै।


ЁЯФЧ рднाрд░рдд–рдлिрд▓ीрдкींрд╕ рд╕ंрдмंрдз: рдПрдХ рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рдкрд░िрдЪрдп

рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдк्рд░рдоुрдЦ рд╡िрдХाрд╕
рд░ाрдЬрдирдпिрдХ1949 рд╕े рд╕ंрдмंрдз; рдПрдХ्рдЯ рдИрд╕्рдЯ рдиीрддि рдХे рддрд╣рдд рддेрдЬी рд╕े рдк्рд░рдЧрддि
рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा/рд░рдгрдиीрддिрдХрдиौрд╕ेрдиा рд╕рд╣рдпोрдЧ, рд░рдХ्рд╖ा рдиिрд░्рдпाрдд (рдЬैрд╕े: рдм्рд░рд╣्рдоोрд╕ рдоिрд╕ाрдЗрд▓), рд╕рдоुрдж्рд░ी рдиिрдЧрд░ाрдиी
рдЖрд░्рдеिрдХрдЖрдИрдЯी, рдлाрд░्рдоा, рдиिрд╡ेрд╢ рд╡ рд╡्рдпाрдкाрд░ рдоें рд╕рд╣рдпोрдЧ
рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХрд▓ोрдХрддंрдд्рд░, рдЙрдкрдиिрд╡ेрд╢рд╡ाрджी рдЕрддीрдд рдФрд░ рдЬрди-рд╕े-рдЬрди рд╕ंрдмंрдз

ЁЯУМ рдпाрдд्рд░ा рдХे рдоुрдЦ्рдп рдмिंрджु

  • 5 рджिрд╡рд╕ीрдп рдпाрдд्рд░ा (4–8 рдЕрдЧрд╕्рдд 2025)

  • рд░ाрдЬрдШाрдЯ рд╡ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рднрд╡рди рдоें рд╕्рд╡ाрдЧрдд

  • PM рдоोрджी рд╕े рд╡ाрд░्рддा, рд╕рдордЭौрддे рдФрд░ MoU рдкрд░ рд╣рд╕्рддाрдХ्рд╖рд░

  • рдмेंрдЧрд▓ुрд░ु рдпाрдд्рд░ा: рддрдХрдиीрдХी рд╕рд╣рдпोрдЧ рдкрд░ рдз्рдпाрди

  • рднाрд░рддीрдп рдиौрд╕ेрдиा рд╡िрдз्рд╡ंрд╕рдХ рдЬрд╣ाрдЬों рдж्рд╡ाрд░ा рдордиीрд▓ा рдмंрджрд░рдЧाрд╣ рдкрд░ рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдФрд░ рд╕ंрдпुрдХ्рдд рдЧрд╢्рдд


⚓ рд╕рдоुрдж्рд░ी рд░рдгрдиीрддि рдоें рд╕рд╣рдпोрдЧ рдХ्рдпों рдЬ़рд░ूрд░ी?

1. рджрдХ्рд╖िрдг рдЪीрди рд╕ाрдЧрд░ рдоें рд╕ाрдЭा рдЪिंрддा

  • рднाрд░рдд рдФрд░ рдлिрд▓ीрдкींрд╕ рджोрдиों рд╕ाрдЙрде рдЪाрдЗрдиा рд╕ी рдоें рдиौрд╡рд╣рди рдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХे рдкрдХ्рд╖рдзрд░ рд╣ैं

  • рдЪीрди рдХी рд╡िрд╕्рддाрд░рд╡ाрджी рдиीрддि рдХे рд╡िрд░ोрдз рдоें рдиिрдпрдо-рдЖрдзाрд░िрдд рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХी рдоांрдЧ

2. рдЕрднिрдирд╡ рд╕рдоुрдж्рд░ी рд░рдХ्рд╖ा

  • рд╕ंрдпुрдХ्рдд рдиौрд╕ेрдиा рдЕрдн्рдпाрд╕, рд╕ाрдЭा рдЧрд╢्рдд, рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг

  • 2022 рдоें рдм्рд░рд╣्рдоोрд╕ рдоिрд╕ाрдЗрд▓ рдк्рд░рдгाрд▓ी рдХा рд╕ौрджा

3. рдЗंрдбो-рдкैрд╕िрдлिрдХ рд░рдгрдиीрддि рдоें рднूрдоिрдХा

  • ASEAN рдХे рд╕ाрде рдЬुрдб़ाрд╡ рдХो рдФрд░ рдордЬ़рдмूрддी

  • рд╕рдоाрд╡ेрд╢ी, рдоुрдХ्рдд рдФрд░ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рдЗंрдбो-рдкैрд╕िрдлिрдХ рдХी рджिрд╢ा рдоें рдХрджрдо


ЁЯМР рднाрд░рдд рдХी рд╡िрджेрд╢ рдиीрддि рдоें рдпोрдЧрджाрди

рдЖрдпाрдорднूрдоिрдХा
Act East PolicyрджрдХ्рд╖िрдг-рдкूрд░्рд╡ рдПрд╢िрдпा рдХे рд╕ाрде рдЧрд╣рди рдЬुрдб़ाрд╡
Indo-Pacific Strategyрд╕рдоुрдж्рд░ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╕ाрдорд░िрдХ рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдФрд░ рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा
рдХूрдЯрдиीрддिрдХ рд╕ंрддुрд▓рдирдЪीрди рдХो рд╕ंрддुрд▓िрдд рдХрд░рдиे рд╣ेрддु рд░рдгрдиीрддिрдХ рд╕ंрдмंрдз
рдорд▓्рдЯीрд▓ेрдЯрд░рд▓ рдоंрдЪASEAN, EAS, IORA рдЬैрд╕े рдоंрдЪों рдоें рднाрдЧीрджाрд░ी

ЁЯУШ рдкूрд░्рд╡ рд░ाрдЬрдирдпिрдХ рдШрдЯрдиाрдПं

рд╡рд░्рд╖рдШрдЯрдиा
2023рдЬрдХाрд░्рддा рдоें 20рд╡ें ASEAN-рднाрд░рдд рд╢िрдЦрд░ рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдоें PM рдоोрджी рд╡ рдоाрд░्рдХोрд╕ рдЬूрдиिрдпрд░ рдХी рднेंрдЯ
2024рд▓ाрдУрд╕ рдоें 21рд╡ें ASEAN-рднाрд░рдд рд╢िрдЦрд░ рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдоें рдкुрдиः рднेंрдЯ
рдоाрд░्рдЪ 2025рд╡िрджेрд╢ рдоंрдд्рд░ी рдПрд╕. рдЬрдпрд╢ंрдХрд░ рдХा рдордиीрд▓ा рджौрд░ा
рдЬुрд▓ाрдИ 2025ASEAN-рднाрд░рдд рд╡िрджेрд╢ рдоंрдд्рд░िрдпों рдХी рдмैрдардХ рдоें рдЬрдпрд╢ंрдХрд░-рдордиाрд▓ो рдХी рдоुрд▓ाрдХाрдд

ЁЯУЪ UPSC рдоुрдЦ्рдп рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рд╕े рд╕ंрдмंрдз (GS-2)

рд╕िрд▓ेрдмрд╕ рд▓िंрдХ:

  • рдж्рд╡िрдкрдХ्рд╖ीрдп рд╕ंрдмंрдз

  • рдкрдб़ोрд╕ी рд╡ рд░рдгрдиीрддिрдХ рджेрд╢ों рдХे рд╕ाрде рднाрд░рдд рдХे рд╕ंрдмंрдз

  • рдХ्рд╖ेрдд्рд░ीрдп рд╡ рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рд╕рдоूрд╣ों рдоें рднाрд░рдд рдХी рднूрдоिрдХा

  • рднाрд░рдд рдХी рд╡िрджेрд╢ рдиीрддि


✍️ UPSC рдоेंрд╕ рдк्рд░ैрдХ्рдЯिрд╕ рдк्рд░рд╢्рди

GS-2 (250 рд╢рдм्рджों рдоें):
"рднाрд░рдд-рдлिрд▓ीрдкींрд╕ рд╕рдоुрдж्рд░ी рд╕рд╣рдпोрдЧ рдЗंрдбो-рдкैрд╕िрдлिрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рднाрд░рдд рдХी рд╕рдХ्рд░िрдп рднूрдоिрдХा рдХो рджрд░्рд╢ाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдж्рд╡िрдкрдХ्рд╖ीрдп рд╕ंрдмंрдзों рдХा рд╡िрджेрд╢ рдиीрддि рдоें рдорд╣рдд्рд╡ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХрд░ें।"

GS-2 (150 рд╢рдм्рджों рдоें):
"ASEAN рдЬुрдб़ाрд╡ рдХे рд╕ंрджрд░्рдн рдоें рднाрд░рдд рдХे рд▓िрдП рдлिрд▓ीрдкींрд╕ рдХा рд╕ाрдорд░िрдХ рдорд╣рдд्рд╡ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХрд░ें।"


ЁЯУЪ UPSC рдк्рд░ीрд▓िрдо्рд╕ рдкिрдЫрд▓े рд╡рд░्рд╖ों рдХे рдк्рд░рд╢्рди (8 рд╡рд░्рд╖ों рдоें)


❓рдк्рд░.1: ‘East Asia Summit’ рдХे рд╕ंрджрд░्рдн рдоें рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдХрдердиों рдкрд░ рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░ें: (Prelims 2020)

  1. рднाрд░рдд East Asia Summit рдХा рд╕рджрд╕्рдп рд╣ै।

  2. рдпрд╣ ASEAN рдХे рддрдд्рд╡ाрд╡рдзाрди рдоें рдЖрдпोрдЬिрдд рд╣ोрддा рд╣ै।

рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиें:
a) рдХेрд╡рд▓ 1
b) рдХेрд╡рд▓ 2
c) рджोрдиों рд╕рд╣ी
d) рджोрдиों рдЧрд▓рдд

рдЙрдд्рддрд░: c)
ЁЯУШ рд╡्рдпाрдЦ्рдпा:

  • рднाрд░рдд 2005 рд╕े EAS рдХा рд╕рджрд╕्рдп рд╣ै।

  • рдпрд╣ ASEAN-рдиेрддृрдд्рд╡ рд╡ाрд▓ी рд╕ंрд╕्рдеा рд╣ै।


❓рдк्рд░.2: рдиिрдо्рди рдоें рд╕े рдХौрди-рд╕े рджेрд╢ G20 рдХे рд╕рджрд╕्рдп рд╣ैं? (Prelims 2022)

a) рдЕрд░्рдЬेंрдЯीрдиा, рдоैрдХ्рд╕िрдХो, рджрдХ्рд╖िрдг рдЕрдл्рд░ीрдХा, рддुрд░्рдХी
b) рдСрд╕्рдЯ्рд░ेрд▓िрдпा, рдХрдиाрдбा, рдорд▓ेрд╢िрдпा, рди्рдпूрдЬ़ीрд▓ैंрдб
c) рдм्рд░ाрдЬ़ीрд▓, рдИрд░ाрди, рд╕рдКрджी рдЕрд░рдм, рд╡िрдпрддрдиाрдо
d) рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпा, рдЬाрдкाрди, рд╕िंрдЧाрдкुрд░, рджрдХ्рд╖िрдг рдХोрд░िрдпा

рдЙрдд्рддрд░: a)
ЁЯУШ рд╡्рдпाрдЦ्рдпा:
рдорд▓ेрд╢िрдпा, рд╕िंрдЧाрдкुрд░ G20 рдоें рдирд╣ीं рд╣ैं। рднाрд░рдд рдФрд░ рдлिрд▓ीрдкींрд╕ рд╕рдоाрди G20 рд╕рдоूрд╣ рдоें рдирд╣ीं, рдкрд░ ASEAN рд╕ंрдмंрдз UPSC рдХे рд▓िрдП рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ैं।


ЁЯФС рдЙрдд्рддрд░ рд▓ेрдЦрди рдХे рд▓िрдП Keywords

  • рд░рдгрдиीрддिрдХ рдоेрд▓-рдоिрд▓ाрдк (Strategic Convergence)

  • рдЗंрдбो-рдкैрд╕िрдлिрдХ рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг

  • рдиौрд╡рд╣рди рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा

  • рд╕рдоुрдж्рд░ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╕рд╣рдпोрдЧ

  • Act East рдиीрддि

  • ASEAN рдХेंрдж्рд░ीрдпрддा

  • рдм्рд░рд╣्рдоोрд╕ рдоिрд╕ाрдЗрд▓ рд╕ौрджा

  • рдорд▓्рдЯीрд▓ेрдЯрд░рд▓ рдХूрдЯрдиीрддि


ЁЯУМ рд╕ाрд░ांрд╢ рддाрд▓िрдХा

рд╡िрд╖рдпрдиिрд╖्рдХрд░्рд╖
рдж्рд╡िрдкрдХ्рд╖ीрдп рд╕ंрдмंрдзрднाрд░рдд–рдлिрд▓ीрдкींрд╕ рд╕рд╣рдпोрдЧ рдоें рддेрдЬी
рд╕рдоुрдж्рд░ी рд░рдгрдиीрддिрд╕ाрдЭा рдЧрд╢्рдд рдФрд░ рдиौрд╕ेрдиा рдЕрдн्рдпाрд╕
ASEAN рдЬुрдб़ाрд╡рдПрдХ्рдЯ рдИрд╕्рдЯ рдиीрддि рдХा рд╕рд╢рдХ्рдд рдХ्рд░िрдпाрди्рд╡рдпрди
рдЪीрди рдХो рд╕ंрддुрд▓рдирд╕рдоुрдж्рд░ी рд╢рдХ्рддि рд╕ंрддुрд▓рди рдХे рд▓िрдП рд╕рд╣рдпोрдЧ

ЁЯУМ Suryavanshi IAS рд╕ुрдЭाрд╡:
ASEAN рд╡ рдЗंрдбो-рдкैрд╕िрдлिрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рд╕рднी рджेрд╢ों рдХे рдирдХ्рд╢े рджेрдЦें। рднाрд░рдд рдХे рдк्рд░рдд्рдпेрдХ ASEAN рд╕ाрдЭेрджाрд░ рдХे рд╕ाрде рд╕ंрдмंрдзों рдХी рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рд░ूрдк рд╕े рддैрдпाрд░ी рдХрд░ें — рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рд╡िрдпрддрдиाрдо, рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпा, рдорд▓ेрд╢िрдпा рдФрд░ рдЕрдм
рдлिрд▓ीрдкींрд╕

No comments:

Post a Comment

ЁЯЗоЁЯЗ│ЁЯдЭЁЯЗ╡ЁЯЗн рднाрд░рдд–рдлिрд▓ीрдкींрд╕ рд╕ंрдмंрдз: рд╕рдоुрдж्рд░ी рд╕рд╣рдпोрдЧ рдФрд░ рдЗंрдбो-рдкैрд╕िрдлिрдХ рдоें рднाрд░рдд рдХी рднूрдоिрдХा

  ЁЯЗоЁЯЗ│ЁЯдЭЁЯЗ╡ЁЯЗн рднाрд░рдд–рдлिрд▓ीрдкींрд╕ рд╕ंрдмंрдз: рд╕рдоुрдж्рд░ी рд╕рд╣рдпोрдЧ рдФрд░ рдЗंрдбो-рдкैрд╕िрдлिрдХ рдоें рднाрд░рдд рдХी рднूрдоिрдХा ✍️ рдк्рд░рд╕्рддुрддрдХрд░्рддा: Suryavanshi IAS | GS-2 | UPSC рдк्рд░ीрд▓िрдо्...